علىّ بن أبي حمزه از امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: «اگر قائم عليه السّلام قيام كند، مردم او را انكار خواهند كرد، زيرا او به صورت جوانى رشيد به سوى ايشان باز خواهد گشت. هيچ كس بر اعتقاد به او پايدار نخواهد ماند مگر مؤمنى كه خداوند در عالم ذرّ نخستين از او پيمان گرفته باشد».
و در اين حديث براى كسى كه به ديده اعتبار مى‏نگرد عبرتى است و نيز يادآورى است براى كسى كه يادآور (اهل يادآورى و بيدار شدن) و اهل بينش است، و آن عبارت از فرمايش آن حضرت است كه: «او نزد ايشان خروج مى‏كند به صورت جوانى رشيد و بر امر او كسى پابرجا نمى ‏ماند جز مؤمنى كه خداوند در عالم ذرّ نخستين از او پيمان‏ گرفته باشد»، آيا اين گفته جز بر آن دلالت دارد كه مردم اين مدت از عمر را دور و بعيد مى‏ انگارند و سر رسيدن زمان ظهور آن حضرت در نظرشان طولانى مى‏نمايد و عقب افتادنش را انكار دارند و از او نوميد مى‏شوند پس به راست و چپ پر مى‏كشند همان گونه كه امامان عليهم السّلام فرموده‏اند، مذاهب گوناگون آنها را از يك ديگر جدا مى‏كند و راههاى گوناگون فتنه‏ها بر ايشان چنددستگى و شعبه‏ ها پديد مى ‏آورد و از طريق سخن فريب خوردگان به درخشندگي هاى (دروغين) سراب فريفته مى‏شوند و چون او براى آنان پس از سالهائى آشكار گردد كه در موارد نظير آن براى كسى كه عمرش بدان پايه برسد پيرى و كهولت و خميدگى پشت و بروز سستى در توانائى جسمى را ايجاب مى‏كند (مع الوصف آن حضرت) به صورت جوانى رشيد و ميان‏سال خارج گردد هر كه در دلش بيمارى (سستى و انحراف) وجود دارد او را انكار خواهد كرد و هر كس كه خداوند از پيش به واسطه آنچه كه او را به آن توفيق بخشيده و آگاهى از حال آن حضرت را كه از پيش به او داده برايش نيكى خواسته است و او را بدين روايات از گفته امامان راستگو عليهم السّلام دسترسى قرار داده و او نيز آن را تصديق نموده و بدان عمل كرده است، و او از پيش مى‏دانسته است آنچه را كه از امر خداوند تدبير او پيش مى‏آيد، پس بدون شكّ و ترديد و سرگردانى در انتظار آن به سر مى‏برد، به سخنان بيهوده ابليس و پيروان او گول نمى‏خورد (و همچنان بر اعتقاد به آن حضرت پابرجا خواهد ماند) شكر خداى را كه ما را از آن جمله قرار داد كه در حقّشان نيكى روا داشته و به آنان نعمت‏ بخشيده و آنان را از دانش بدان پايه رسانيده كه ديگران بدان نرسيده‏اند كه اين منّتى است لازم و موهبتى است مخصوص، سپاسى كه شايسته نعمتهاى او باشد و حقّ خداونديش را ادا كند. نعمانى، محمد بن ابراهيم، ترجمه و متن غيبت نعمانى (غفارى)، 1جلد، نشر صدوق - تهران (ايران)، چاپ: 2، 1376 ه.ش.

براى انتظار مى‏توان كارکرد های ويژه‏ه اى مختلفى را بيان كرد. در روى‏ كردى اجتماعى، انتظار در متن سيستم اجتماعى و نيز در شكل‏ گيرى فرهنگ اجتماعى مورد توجه قرار مى‏ گيرد. در روى‏كردى ديگر مى‏ توان از روان‏شناسى انتظار سخن گفت و تسكين‏ هاى روانى برآمده از انتظار را بيان كرد. اين روى‏كرد، ساحت تازه‏اى را در روان‏درمانى پيش‏نهاد مى‏كند و كارويژه‏هاى درمانى آن را (انتظاردرمانى) معلوم مى‏سازد.
روى‏كرد مهم ديگر، عرفان انتظار و كاركردهاى عرفانى انتظار است. اساسا انتظار را مى ‏توان سلوكى عارفانه دانست، كه در حركت‏هاى حبى و عشقى و سير و سلوك عارفانه اثرگذار است. انتظار ميان منتظر و منتظر، مشاكلت و مشابهت نفسانى ايجاد مى ‏كند و براى رسيدن به حقيقت مهدوى و رؤيت معنوى آن، نقشى اساسى را ايفا مى‏كند. بر مبناى اين روى‏كرد، مى‏توان انتظار را طريقتى عرفانى براى باطن سلوك‏هاى شريعتى به‏ شمار آورد كه بدون آن نمى ‏توان از شريعت به حقيقت دست يافت. هم‏چنين ممكن است به انتظار با ديد تلطيف نفس انسانى توجه كرد و ثمرات لطافت ‏زايى آن را در نظر آورد. اساسا مى‏توان گفت انتظار، نوعى اضطرار، دعا و اظهار عجز و نياز است و همين امر موجب اجابت مى‏گردد و راه سير و سلوك معنوى را هموار مى‏ كند. «انتظار، نوعى فرج و گشايش در كار شماست»، انتظار اجابتى با خود هم‏راه دارد و مايه گشايش در كار انسان مى‏شود. در روى‏كرد عرفانى مى‏توان انتظار را نوعى ذكر و ياد دانست كه آدمى با آن معنا و معرفت كسب مى‏كند.

مجموعه آثار دومين همايش بين‏المللي دكترين مهدويت، ج‏4، ص: 136

۱ ـ انتظار یکى از پایه هاى اساسى دینِ مورد قبول خداوند را تشکیل مى دهد.
۲ ـ قرار گرفتن انتظار حضرت مهدى(علیه السلام) در کنار شهادت به توحید و نبوّت و ولایت، حاکى از شدّت اهمیّت و اعتبار آن در نزد خداوند است.
۳ ـ خداوند بر اساس مجموعه اصول مذکور است که اعمال بندگانش را مى پذیرد، بنابراین اگر نقصى از ناحیه هر یک از اصول پیش آید مقتضى براى قبولى اعمال حاصل نخواهد گشت، و بر اساس همین نکته است که مى توان گفت: «هیچ عملى را از بنده غیر منتظِر نمى پذیرند.»
۴ ـ آمدن دو اصل پرهیزکارى و سخت کوشى (ورع و اجتهاد) همردیف با انتظار قائم(علیه السلام)علاوه بر تصریح به جدایى ناپذیر بودن «انتظار و ورع» و نیز «انتظار و اجتهاد»، به کامل نبودن دین بدون آندو نیز، دلالت دارد; همچنانکه به عدم قبول انتظار بدون آندو اشاره دارد.
۵ ـ در پایان حدیث این عبارت آمده است:
«إنّ لنا دولةً یجیئ اللّه بها اذا شاء.»
«ما را دولتى هست که هر زمان خدا بخواهد آن را پدیدار خواهد ساخت.»
این عبارت را مى توان «حکمت انتظار» دانست، یعنى از آنرو که دولت پایدار و جهانى اهلبیت(علیهم السلام)روزى به دست امام زمان(علیه السلام) و به اراده خدا عملى خواهد گشت و در آن همه اهداف پیامبران(علیهم السلام)تعالیم قرآن و اهلبیت تحقق خواهد، یافت شایسته است که مسلمان موحّد چشم انتظار آن باشد و این انتظار از اصول اساسى دینش به شمار آید.
منبع: کتاب انتظار بهار و باران، انتشارات مسجد مقدس جمکران